Początkiem Stąporkowa było powstanie w tym miejscu w połowie XVI w. kuźnicy ''Stąpor''. Jej nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska właściciela. W latach 1738 – 1739 powstał tu wielki piec wybudowany przez kanclerza Jana Małachowskiego. W 1781 miejscowe zakłady zwiedzał hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, zasłużony dla rozwoju przemysłu na Górnym Śląsku. Piec w Stąporkowie produkował wówczas 130 cetnarów surówki tygodniowo, tj. więcej niż podobne zakłady górnośląskie.
W 1838 rodzina Małachowskich rozbudowała i unowocześniła zakład. Stary wielki piec został zastąpiony przez dwa nowocześniejsze. W latach 1876 i 1895 miały miejsce kolejne modernizacje. Zakład przestawiono na koks|paliwo koksowe. Powstała [prażalnia rud z ośmioma piecami oraz 2 żeliwiaki. W samym zakładzie pracowało wówczas 300 robotników. W kopalniach rudy dostarczających surowca 500 kolejnych.
Pomimo zniszczeń i rekwizycja|rekwizycji urządzeń z czasów I wojny światowej, zakład pracował do 1938 r., a zabudowania przetrwały do 1945, kiedy zniszczone zostały w czasie ciężkich walk o miasteczko.
Po II wojna światowa|II wojnie światowej miejscowy przemysł odbudowano. Jako pierwsze uruchomiono kopalnie rudy (''Stara Góra'', ''Edward'' i inne). W późniejszym okresie powstała odlewnia żeliwa, która w 1961 zatrudniała 1100 osó. Liczba ludności Stąporkowa wzrosła z 700 w 1946 do 3472 w 1961.